OxfamNovib Nederland is overspoeld met opzeggingen na een sexschandaal dat zich afspeelde na de ramp in Haiti. Wat had de organisatie kunnen doen om deze grote reputatieschade te voorkomen? Het probleem speelde in een andere tak dan de Nederlandse organisatie weliswaar maar was in Nederland al in 2012 bekend . Wat heeft de Nederlandse tak gedaan zodra ze wist dat er een probleem was? Is er wel voldoende hard aan de bel getrokken?
Volgens directeur Farah Karimi mocht zij publiekelijk niets met die informatie doen omdat het een Britse aangelegenheid was. Wel is het interne rapport gedeeld met het ministerie van Buitenlandse Zaken en de Rekenkamer. In het publiekelijk verslag werd melding gemaakt van ‘seksuele misdragingen’. Achteraf gezien hadden de Britten met meer informatie moeten komen, vindt Karimi nu. ‘Zeker nu we zien wat voor schade het ook voor ons kan veroorzaken’ staat in het AD te lezen. Een schokkende reactie. Elke bestuurder van een goed doel hoort te kunnen inschatten wat er gebeurt als het vertrouwen van donateurs wordt geschaad. Vertrouwen is waar een goed doel voor moet staan. Reputatieschade tast het vertrouwen in goede doelen aan maar ook van de gehele sector. Dat moet elke bestuurder willen voorkomen! Mijn ervaring is dat je signalen kunt leren lezen als bestuurder of toezichthouder en moet leren inschatten wat het effect is op jouw organisatie en die van de gehele sector bij incidenten.
Als excessen zoals deze bij OxfamNovib Groot-Brittanie zijn ontstaan, dan is vaak sprake van een diepgeworteld probleem. Minister Kaag reageert door om een code op het gebied van integriteit te vragen. Een code is niet de oplossing. Hier is sprake vaneen verkeerde mindset. Regels veranderen de mindset van mensen niet, ze houden hoogstens het gedrag van mensen in de touwen. Het structurele probleem is vaak dat deaandacht is weggedreven bij de kern van de organisatie: de impact. De medewerkers die betrokken waren bij het incident waren niet bezig met de impact van hun werk: getroffenen helpen na een ingrijpende ramp. En misschien kan er zelfs sprake zijn dat Oxfam niet beseft dat hulpverleners ook zorg nodig hebben.
Veleda heeft de afgelopen jaren veel organisaties begeleid waar problemen waren. Daar praten we weinig over omdat dit werk in stilte gebeurt. We maken een crisisplan, we zorgen dat de media-aandacht goed gemanaged wordt en grijpen in op diverse aspecten van de organisatie, zoals ik die net noemde. We kiezen voor een integrale aanpakgericht op een fundamentele koersverandering waarbij elke medewerker verantwoordelijk is voor zijn bijdrage aan de impact van de organisatie. Dat vergt leiderschap!
Het aftreden van een (plaatsvervangend) directeur is dan niet voldoende. Een organisatie die een probleem zoals bij OxfamNovib meemaakt heeft een impact-probleem. Hier is een structureel veranderproces nodig. Impact ondernemen gaat over een integrale focus op impact door vertaald in de structuur, visie, verantwoording, governance en bovenal cultuur van de organisatie. Ik noem dat in mijn boek Échte winst: winst voor de samenleving.
Nog een adviesje voor OxfamNovib Nederland: laat zien welke maatregelen je zelf neemt om dergelijke excessen te voorkomen, niet in alleen in Nederland maar ook in de internationale familie. Herstel het vertrouwen van de donateurs in het belangrijke werk bij internationale hulpverlening. Ga in gesprek en luister naar de zorgen van je donateurs en medewerkers maar bovenal voer een scan uit hoe impact gericht jouw organisatie is!
